Święcenia diakonatu
Diakon – nazwa pochodzi od gr. διάκονος (diákonos) i oznacza sługę. Diakonat, jest to pierwszy z trzech stopni święceń w Kościele katolickim, włączający do stanu duchownego. Może być udzielany na czas określony lub na stałe. Jest to najniższy stopień sakramentu święceń. Należy pamiętać, że w Kościele są dwa stopnie kapłaństwa: prezbiterat i episkopat a trzy stopnie święceń, do których wlicza się diakonat.
Historia
Diakonat wykształcił się w początkach chrześcijaństwa jako święcenia dla pomocy osobom odpowiedzialnym za posługę praktyczna i charytatywną pierwotnego Kościoła. W Piśmie Świętym czytamy o ustanowieniu pierwszych siedmiu diakonów do pomocy apostołom przy usługiwaniu potrzebującym.
Wówczas, gdy liczba uczniów wzrastała, zaczęli helleniści szemrać przeciwko Hebrajczykom, że przy codziennym rozdawaniu jałmużny zaniedbywano ich wdowy. Nie jest rzeczą słuszną, abyśmy zaniedbywali słowo Boże, a obsługiwali stoły - powiedziało Dwunastu, zwoławszy wszystkich uczniów. Upatrzcie zatem, bracia, siedmiu mężów spośród siebie, cieszących się dobrą sławą, pełnych Ducha i mądrości. Im zlecimy to zadanie. My zaś oddamy się wyłącznie modlitwie i posłudze słowa. Spodobały się te słowa wszystkim zebranym i wybrali Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha Świętego, Filipa, Prochora, Nikanora, Tymona, Parmenasa i Mikołaja, prozelitę z Antiochii. Przedstawili ich Apostołom, którzy modląc się włożyli na nich ręce. (Dz 6, 1 -6) W pierwszych wiekach chrześcijaństwa zgodnie z Tradycją powoływano przy stolicach biskupich po siedmiu diakonów. Wraz ze wzrostem wyznawców Chrystusa odstąpiono od tej zasady, a diakoni zaczęli pełnić również funkcje liturgiczne. Szybko diakonat utracił swe znaczenie jako jeden z święceń i stał się okresem przejściowym, udzielanym klerykom na rok przed przyjęciem święceń kapłańskich.
Nauka Kościoła
Nauka katolicka jest wyrażana poprzez liturgię, Urząd Nauczycielski i stałą praktykę Kościoła. Uznaje, że istnieją dwa stopnie uczestniczenia w kapłaństwie Chrystusa: episkopat i prezbiterat. Zaś święcenia diakonatu są przeznaczone do pomocy im i służenia. Pojęcie sacerdos - kapłan - oznacza obecnie jedynie biskupów i prezbiterów, a nie diakonów. Zarówno dwa stopnie uczestniczenia w kapłaństwie (episkopat i prezbiterat), jak i stopień służby (diakonat), są udzielane za pośrednictwem sakramentu święceń.
Diakonat stały
Podczas 313 Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski w 2001 roku biskupi polscy podjęli decyzje o wprowadzeniu w Polsce diakonatu stałego. Diakonat stały oznacza udzielanie tych święceń także mężczyznom żonatym, żyjącym w sposób dojrzały i chrześcijański. Nie jak dotychczas tylko klerykom przygotowującym się do święceń kapłańskich. Jeśli jednak w chwili ich przyjęcia ów człowiek będzie nieżonaty, to zobowiązany będzie do pozostania w stanie bezżennym. Pierwszy w Polsce na diakona stałego został wyświęcony 53-letni Bogdan Sadowski w 2009 roku. Ma on żoną i dwójkę dzieci. Od chwili święceń pełni te same funkcje co diakon przygotowujący się do kapłaństwa, z tym wyjątkiem, że dożywotnio.
Funkcje diakona
Diakoni uczestniczą w specjalny sposób w posłaniu i łasce Chrystusa. Sakrament święceń naznacza ich pieczęcią, szczególnym charakterem, której nikt nie może usunąć. Upodabnia ich ona do Chrystusa, który stał się diakonem, sługą wszystkich. Przykładem tego może być obmycie nóg Apostołom podczas ostatniej wieczerzy. Do funkcji diakona należy (jeżeli ma zgodę Ordynariusza miejsca) zgodnie z zaleceniami Soboru Watykańskiego II.
- Asystowanie biskupowi i kapłanowi w czasie funkcji liturgicznych we wszystkim, na co zezwalają księgi liturgiczne według stopnia święceń.
- Udzielanie chrztu uroczystym obrzędem oraz uzupełnienie opuszczonych ceremonii do ochrzczonego dziecka lub dorosłego. ( uzupełnienie chrztu to nałożenie białej szaty, namaszczenie krzyżmem, zapalenie świecy).
- Kult Eucharystii, udzielanie Jej sobie i innym, zanoszenie jako Wiatyku umierającym oraz udzielanie ludowi eucharystycznego błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem w monstrancji.
- W krajach, gdzie brak kapłana diakon asystuje i błogosławi małżeństwa w imieniu Kościoła. Może to również czynić w Polsce na podstawie delegacji biskupa lub proboszcza, z zachowaniem wymogów nakazanych prawem jako urzędowy świadek. (KPK kan. 1098, gdzie to, co tyczy kapłana, należy rozumieć do diakona)
- Udzielanie sakramentaliów, przewodniczenie obrzędom pogrzebu i pochowania. Sakramentalia są to znaki święte ustanowione przez Kościół na podobieństwo sakramentów, by sprawiały skutki duchowe, mocą modlitwy Kościoła, błogosławieństwa przejściowe (błogosławienie osób, miejsc, posiłków itp.); poświęcenia, które są błogosławieństwami trwałymi (poświęcenie kościoła, ołtarza, różańca, medalika, opata, lektora, akolity itp.); egzorcyzmy, które są modlitwami skierowanymi przeciwko złym duchom, w celu ich wypędzenia;
- Głoszenie Ewangelii, czytanie Pisma Świętego, oraz przepowiadanie, nauczanie i zachęcanie ludu (homilie, kazania itp.).
- Przewodniczenie w kulcie religijnym i nabożeństwach błagalnych, prowadzenie pogrzebu, gdy brak kapłana.
- Kierowanie nabożeństwem Słowa Bożego zwłaszcza, gdzie brak kapłana.
- Zajmowanie się w imieniu Kościoła dziełami miłosierdzia i administracją oraz akcją społecznej pomocy.
- Kierowanie prawnie w imieniu proboszcza i biskupa oddalonymi społecznościami chrześcijan (kraje, gdzie brak kapłanów).
- Wspomaganie apostolskiej działalności świeckich (ruchy itp.).
- Udział w Radach Duszpasterskich.
Wszystkie te funkcje winny być wykonywane w doskonałej łączności z biskupem i jego prezbiterium, czyli pod władzą biskupa i kapłana, którzy w danym miejscu odpowiadają za duszpasterstwo.
Szaty diakona
Diakonów można rozpoznać po stroju, który noszą podczas odprawianej liturgii. Na co dzień niczym się nie różnią od innych prezbiterów, którzy też noszą sutannę. W Kościele katolickim szatami liturgicznymi diakona są: alba, stuła, która jest przewieszona przez lewe ramię i spięta na prawym boku, oraz dalmatyka. Strojem chórowym jest komża włożona na sutannę. W Polsce, na mocy zezwolenia Stolicy Apostolskiej, podczas odprawiania pogrzebu i sprawowania Liturgii Godzin np. nieszporów, diakon może zamiast dalmatyki założyć kapę.
Diakon nie może przewodniczyć Mszy Świętej; udzielać rozgrzeszenia w Sakramencie Pokuty; namaszczać chorych;
